Het beroemde schilderij Der Wanderer über dem Nebelmeer van Caspar David Friedrich zal ongetwijfeld een steentje hebben bijgedragen aan het feit dat we bij de klassieke figuur van de wanderer al snel een man voor ogen hebben. In dit recital zetten Dame Sarah Connolly en Dame Imogen Cooper dat recht door de levensreis van verschillende vrouwen voor het voetlicht te brengen.

Chamisso’s gedichtencyclus Frauen-Liebe und Leben is vooral bekend van Schumanns gelijknamige werk. Onbekender gebleven is de versie van Carl Loewe, die zijn cyclus de titel Frauenliebe meegaf. In negen gedichten blikt een vrouw terug op haar leven vanaf het moment dat ze haar toekomstige echtgenoot ontmoet. Ze bezingt het moment dat de verliefdheid toesloeg, het huwelijk, de geboorte van haar kinderen en tot slot het moment dat haar man gestorven is: ‘Nun hast du mir den ersten Schmerz getan’.

Van een heel andere orde is de levensloop van Maria Stuart, Queen of Scots, wiens bijzonder tragische leven door Schumann - naar verluid op teksten van haarzelf - op muziek werd gezet. Voor haar was er geen sprake van wanderlust, maar van gedwongen reizen. Meer dan eens sloeg ze op de vlucht en keer op keer werd ze gevangen gezet. Gedichte der Königin Maria Stuart is Schumanns laatste cyclus en veel soberder dan zijn eerdere werk. De sombere stemming van de liederen reflecteert de diepe depressie waaraan hij in de laatste jaren van leven leed.

Ook in de liederen na de pauze komen de vele aspecten die een vrouwenleven kunnen beïnvloeden aan bod. Zo voert Duparc in Au pays ou on fait de la guerre een vrouw ten tonele die in onzekerheid achterblijft nadat haar man naar het oorlogsfront vertrekt. Richard Dehmel, op wiens teksten Schönberg zich baseerde, veroorzaakte in de jaren 90 van de 19e eeuw een groot schandaal met zijn bundel Weib und Welt. Seksualiteit verbinden aan godsdienst stond in die dagen gelijk aan blasfemie, maar voor Dehmel waren het krachten waarmee de gewone man en vrouw zich konden losweken van de dwingende moraal. Non-conformisme waar Schönberg zich toe aangetrokken voelde. Erwartung bezingt de vrouw in de schildering van de natuur, Jesus bettelt laat ons de sensuele aantrekkingskracht ervaren die Maria Magdalena op Jezus uitoefende.

Mahlers Lieder eines fahrenden Gesellen gaan over de gevoelens die een mens ten deel vallen na een liefde verloren te hebben. Of misschien zelfs niet gesmaakt, want Mahlers onbeantwoorde liefde voor operazangeres Johanna Richter wordt wel eens in verband gebracht met het ontstaan van deze liederen. En ook zijn reizende bestaan in die tijd kan een inspiratiebron zijn geweest. Zeker wanneer de titel letterlijk wordt genomen verwijst de ‘fahrende gesell’ naar de archetypische wanderer, een zwervende mens wie aan het einde van zijn weg niets anders meer wacht dan berusting in zijn of haar lot. Het zijn universeel menselijke emoties, tijdens dit recital vertolkt door twee vrouwen.

Carl Loewe (1796 - 1896)

Frauenliebe (Chamisso)

1. Seit ich ihn gesehen
2. Er, der Herrlichste von allen
3. Ich kann's nicht fassen, nicht glauben
4. Du Ring an meinem Finger
5. Helft mir, ihr Schwestern
6. Süsser Freund
7. An meinem Herzen, an meiner Brust
8. Nun hast du mir den ersten Schmerz getan
9. Traum der eignen Tage

Robert Schumann (1810 - 1856)

Gedichte der Königin Maria Stuart op.135 (Maria Stuart/Gisbert Vincke)

1. Abschied von Frankreich
2. Nach der Geburt ihres Sohnes
3. An die Königin Elisabeth
4. Abschied von der Welt
5. Gebet

Pauze

Henri Duparc (1848 - 1933)

L’invitation au voyage (Baudelaire)

Chanson triste (Lahor)

Au pays ou on fait de la guerre (Gautier)

Romance de mignon (Goethe)

Arnold Schönberg (1874 - 1951)

Uit: Liederen op. 2 (Dehmel)

1. Erwartung
2. Jesus bettelt (Schenk mir deinen goldenen Kamm)

Gustav Mahler (1860 - 1911)

Lieder eines fahrenden Gesellen (anoniem)

1. Wenn mein Schatz Hochzeit macht
2. Ging heut’ Morgen über’s Feld
3. Ich hab’ ein glühend Messer
4. Die zwei blauen Augen von meinem Schatz

Dame Sarah Connolly | mezzosopraan

Het werd Dame Sarah Connolly al jong duidelijk dat ze een carrière in de muziek ambieerde. Zij studeerde piano en zang aan het Royal College of Music en studeerde af bij Gerald Martin Moore. In 1994 was ze finalist bij de International Vocal Competition in ’s-Hertogenbosch.
Alhoewel Connolly vooral bekend staat om haar vertolkingen van grote operarollen is ze ook een geliefd liedzangeres. Haar stem is ‘rijk, met een schoonheid als van maanlicht’ schreef de Times over haar. In Nederland treedt zij regelmatig op bij de Nationale Opera, in de Zaterdagmatinee en in de liedserie van het Concertgebouw.

Dame Imogen Cooper / piano

Dame Imogen Cooper wordt algemeen beschouwd als een van de beste vertolkers van deze tijd van het klassieke en romantische repertoire. Haar spel wordt geroemd om zijn virtuositeit en lyriek. Haar internationale carrière bracht haar samenwerkingen met gerenommeerde orkesten en dirigenten met wie ze wereldwijd optrad. Als liedpianist werkt ze veel samen met onder meer Ian Bostridge, Dame Sarah Connolly, Mark Padmore, Wolfgang Holzmair en Henk Neven.
In 2015 werd de Imogen Cooper Music Trust opgericht die zich ten doel stelt jonge pianisten, die aan het begin van hun carrière staan, de kans te geven zich te ontwikkelen. Dame Imogen Cooper ontving diverse koninklijke onderscheidingen en werd in 2021 geridderd ter gelegenheid van de verjaardag van Elisabeth II.

Grote kerkzaal / Zusterplein 12 / 3703 CB Zeist